Merkez Bankası’ndan Dijital Türk Lirası Projesinde Dev Adım: İkinci Fazda 3 Kritik Alanın Detayları Açıklandı!

TCMB, Dijital Türk Lirası İkinci Faz İlerleme Raporu’nu yayımladı. Raporda programlanabilir ödemeler, çevrimdışı ödemeler ve birlikte çalışabilirlik alanındaki son gelişmeler detaylıca anlatılıyor. Dijital paranın banknotun dijital hali olduğu vurgulanırken, tek bir finansal kuruma bağımlı olmama ilkesiyle kullanıcı mahremiyeti esas alınıyor. Pilot testler ve ekosistem çağrısı ile projede önemli bir aşamaya geçildi.

24 Kasım 2025

ANKARA – Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB), Dijital Türk Lirası Araştırma Geliştirme Projesi’nin ikinci fazındaki güncel durumu gösteren İlerleme Raporu’nu kamuoyuyla paylaştı. Raporda, çalışmaların temel odak noktaları olan programlanabilir ödemeler, çevrimdışı ödemeler ve birlikte çalışabilirlik başlıklarında kaydedilen ilerlemeler ve teknolojik tercihler detaylıca anlatıldı.

3 Kritik Odak Alanında Önemli İlerlemeler

Merkez Bankası, ikinci fazda özellikle üç ana alana odaklandığını bildirdi:

1. Programlanabilir Ödemeler: Kullanıcıların ve kurumların önceden tanımlanmış koşullara bağlı olarak anlık, periyodik veya koşullu ödemeler yapmasını sağlayan yenilikçi bir altyapı geliştiriliyor. Bu sistemin temelini, şeffaflık ve güven sağlayan ödeme şablonları ve ödeme paketleri oluşturuyor. Ayrıca, jetonlaştırılmış varlıklarla Ödeme Karşılığı Teslimat (DvP) senaryolarını test etmek için Taklit Varlık Sistemi (TVS) geliştirildiği belirtildi.
2. Çevrimdışı Ödemeler: Dijital Türk lirasının, banknot gibi herhangi bir internet veya mobil ağ bağlantısı olmadan da kullanılabilmesi hedefleniyor. Bu sayede finansal kapsayıcılık artırılacak ve doğal afet gibi hizmet kesintisi yaşanan durumlarda dahi ödeme sürekliliği sağlanacak. Çalışmalarda düşük maliyeti ve güvenliği nedeniyle çevrimdışı bakiye saklama donanımı olarak ilk aşamada akıllı kartlar tercih edildi.
3. Birlikte Çalışabilirlik ve Entegrasyon: Dijital Türk Lirası Sistemi’nin mevcut finansal altyapı, dijital kimlik platformları (SSI Türkiye) ve dijital varlık ekosistemleriyle entegrasyonu hedefleniyor. Ayrıca, sınır ötesi ödemelerde yüksek maliyet ve düşük hızı çözmek amacıyla ortak bir platformda dijital paraların dolaşımı konulu bir kavram ispatı çalışması başarıyla gerçekleştirildi.

Kullanıcı Mahremiyeti ve İki Katmanlı Yapı Vurgusu

Raporda, Dijital Türk Lirası’nın Türk lirasından farklı bir para birimi değil, onun dijital biçimi olduğu ve değerinin banknot ile aynı olduğu bir kez daha netleştirildi. Benimsenen iki katlı yapıya göre TCMB paranın ihracından, finansal aracı kurumlar ise kullanıcı erişiminden sorumlu olacak.

En önemlisi, Merkez Bankası’nın mimarisinde son kullanıcıların kimlik bilgisine sahip olmadığı ve dolayısıyla kullanıcıların harcama tercihlerini teknik olarak takip edemeyeceği belirtilerek Kullanıcı Egemen Kimlik (KEK) modelinin mahremiyeti sağladığı vurgulandı.

Hedef: Asgari Çalışır Ürün Seviyesi

İkinci faz çalışmalarının tamamlanmasıyla Dijital Para Sistemi’nin asgari çalışır ürün (MVP) seviyesine ulaşması, programlanabilir ve çevrimdışı ödemelerin bu seviyeye yaklaşması planlanıyor. Finansal aracı kurumların sisteme dahil edilmesi için yayımlanan ekosistem çağrısı ile yenilikçi projeler üretilmesi hedefleniyor.

İkinci fazın ardından, dijital Türk lirasının tedavül kararı verilmesi halinde yasal düzenlemeler dahil ilgili süreçlerin yürütüleceği üçüncü faz çalışmalarına geçilmesi planlanmaktadır.

Kaynak: Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, Dijital Türk Lirası İkinci Faz İlerleme Raporu (24 Kasım 2025)