TÜİK: Ar-Ge Harcamaları 2024’te Yüzde 72,6 Artarak 651 Milyar 822 Milyon TL’ye Yükseldi

TÜİK’e göre Türkiye’nin 2024 yılı Ar-Ge harcamaları %72,6 artışla 651 milyar 822 milyon TL’ye ulaştı. Ar-Ge harcamalarının GSYH içindeki payı %1,46 olurken, en yüksek harcama İstanbul bölgesinde gerçekleşti.

Ar-Ge Harcamaları 2024’te 651 Milyar 822 Milyon TL’ye Yükseldi

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Araştırma-Geliştirme Faaliyetleri Araştırması 2024 sonuçlarını açıkladı. Buna göre Türkiye’nin gayrisafi yurt içi Ar-Ge harcaması, 2024 yılında bir önceki yıla göre 274 milyar 279 milyon TL artarak 651 milyar 822 milyon TL’ye yükseldi.

2023 yılında 377,5 milyar TL seviyesinde olan Ar-Ge harcaması, böylece yıllık bazda %72,6 oranında artış göstermiş oldu.

Ar-Ge Harcamalarının GSYH İçindeki Payı %1,46 Oldu

TÜİK verilerine göre, Ar-Ge harcamasının gayrisafi yurt içi hâsıla (GSYH) içindeki payı 2024 yılında %1,46 olarak hesaplandı.
Bu oran, 2023 yılında %1,39 seviyesindeydi. Türkiye’nin 2024 yılı GSYH’si 44 trilyon 587 milyar 225 milyon TL olarak gerçekleşti.

Bu sonuç, Ar-Ge yatırımlarının milli gelir içindeki payının son 15 yılın en yüksek seviyelerine ulaştığını gösteriyor.

Şirketler Ar-Ge Harcamalarında Lider: Pay %64,8

2024 yılı verilerine göre, Ar-Ge harcamalarında en büyük payı mali ve mali olmayan şirketler aldı.

• Şirketlerin payı: %64,8
• Yükseköğretim kurumlarının payı: %30,9
• Genel devletin payı (kâr amacı olmayan kuruluşlar dâhil): %4,3

Ar-Ge harcamaları içinde personel giderleri %59,5 ile en büyük kalemi oluşturdu.

Ar-Ge Finansmanında Şirketler %53,8 ile İlk Sırada

Ar-Ge harcamalarının %53,8’i mali ve mali olmayan şirketler, %30,4’ü genel devlet, %12,9’u yükseköğretim ve %2,9’u yurt dışı kaynaklar tarafından finanse edildi.
Bu tablo, özel sektörün Ar-Ge finansmanındaki ağırlığının arttığını gösteriyor.

310 Bin 473 Kişi Ar-Ge Personeli Olarak Çalıştı

2024 yılında tam zaman eşdeğeri (TZE) cinsinden toplam 310 bin 473 kişi Ar-Ge personeli olarak görev yaptı.
Bu kişilerin sektörel dağılımı şu şekilde gerçekleşti:

• Mali ve mali olmayan şirketler: %67,1
• Yükseköğretim: %30,0
• Genel devlet: %2,9

Ayrıca, kadın Ar-Ge personel oranı %34,2 olurken, yükseköğretim sektöründe bu oran %47,9 seviyesine ulaştı.

Ar-Ge Personelinin %30,6’sı Doktora veya Eşdeğeri Eğitim Düzeyinde

Ar-Ge personelinin eğitim durumuna göre dağılımı incelendiğinde, %39,9’u lisans, %30,6’sı doktora veya eşdeğeri, %20,3’ü yüksek lisans mezunu olduğu görüldü.

Bu sonuçlar, Türkiye’nin Ar-Ge insan kaynağında nitelikli iş gücü oranının artış eğiliminde olduğunu gösteriyor.

En Fazla Ar-Ge Harcaması İstanbul Bölgesinde Gerçekleşti

İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması’na (İBBS) göre 2024 yılında en fazla Ar-Ge harcaması:

• TR10 (İstanbul): %33,4
• TR51 (Ankara): %27,8
• TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova): %9,4

Toplam Ar-Ge personelinin %32,6’sı İstanbul, %19,2’si Ankara, %8,3’ü TR42 bölgesinde istihdam edildi.

Ar-Ge Merkezlerinde Harcamaların Yarısı Büyük Şirketlerden

2024 yılında şirketler tarafından yapılan 422 milyar 307 milyon TL’lik Ar-Ge harcamasının %52,7’si Ar-Ge merkezlerinde gerçekleştirildi.
Bu harcamaların %89,4’ü, 250 ve üzeri çalışanı olan büyük ölçekli işletmeler tarafından yapıldı.

Yüksek Teknoloji Faaliyetleri Ar-Ge’de Öne Çıktı

İmalat sanayinde Ar-Ge faaliyeti yürüten girişimlerde yüksek teknoloji alanındaki harcamalar toplamın %46,9’unu oluşturdu.

• Orta yüksek teknoloji: %40,2
• Orta düşük teknoloji: %8,2
• Düşük teknoloji: %4,7

Bu sonuç, yüksek teknolojiye dayalı üretim faaliyetlerinin Ar-Ge yatırımlarında belirleyici hale geldiğini ortaya koydu.

Dolaylı Ar-Ge Teşviklerinin Payı %25,1’e Yükseldi

2024 yılında dolaylı Ar-Ge teşviklerinin özel sektör Ar-Ge harcaması içindeki payı %25,1 oldu.
2015 yılında bu oran %14,8 düzeyindeyken, son 9 yılda yaklaşık iki kat artış gösterdi.

📊 Özetle:

• Toplam Ar-Ge harcaması: 651,8 milyar TL
• GSYH içindeki pay: %1,46
• Ar-Ge personeli: 310 bin 473 kişi
• Kadın oranı: %34,2
• En yüksek harcama bölgesi: İstanbul (%33,4)

Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)