AYM’den Emsal Karar: Tanıkları Sorgulama İmkânı Verilmeden Verilen Mahkûmiyet İhlal Sayıldı

Anayasa Mahkemesi, tanık ifadeleri dışında delil bulunmayan bir davada, tanıkların duruşmada dinlenmesine ve sanık tarafından sorgulanmasına imkân tanınmadan verilen mahkûmiyet kararının adil yargılanma hakkını ihlal ettiğine hükmetti. Mahkeme, bu kararında tanık sorgulama hakkının sadece şekli değil, yargılamanın hakkaniyeti açısından da hayati öneme sahip olduğunu vurguladı. Karar, benzer durumdaki yargılamalar için emsal teşkil edecek nitelikte.

Anayasa Mahkemesi’nden adil yargılanma hakkı vurgusu: Tek delil tanık beyanlarıysa sanık sorgulamalı!

Ankara – Anayasa Mahkemesi (AYM) Genel Kurulu, Selçuk Arslan adlı başvurucunun yaptığı bireysel başvuruda kritik bir karara imza attı. Mahkeme, beyanları mahkûmiyet hükmüne esas alınan tanıkların duruşmada sorgulanmasına imkân verilmemesinin, Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma hakkı kapsamındaki tanık sorgulama hakkının ihlali anlamına geldiğine hükmetti.

İstinabe ile alınan tanık ifadeleri tek delildi

Olayda, başvurucu hakkında silahlı terör örgütüne üye olma suçlamasıyla yürütülen yargılamada, tanık ifadeleri istinabe yoluyla alınmış, bu tanıklar duruşma salonuna hiç getirilmemişti. Mahkeme, bu tanıkların ifadelerini sanık müdafaasına okumuş ancak sorgulama hakkı tanımamıştı. Başvurucu ve avukatı, tanıklarla yüzleştirilmediklerini, ifadelerin soyut ve tek yanlı olduğunu belirterek karara itiraz etmişti. Ancak hem istinaf hem de temyiz talepleri reddedilmişti.

AYM: Üç aşamalı test uygulandı

Anayasa Mahkemesi, kararında tanık sorgulama hakkına ilişkin üç aşamalı test uyguladı:

1. Tanığın duruşmada dinlenmemesi için geçerli bir neden var mı?
   Mahkeme, tanıkların başka şehirde olmasını yeterli gerekçe saymış ancak duruşmaya neden getirilemediklerini ayrıntılı biçimde açıklamamıştı.
2. Tanık ifadesi mahkûmiyetin tek veya belirleyici delili mi?
   Evet. Gerekçeli kararda tanık ifadeleri dışında hiçbir somut delilin yer almadığı saptandı.
3. Sanığın karşılaştığı bu sınırlamaları telafi edecek güvence sağlandı mı?
   Hayır. SEGBİS (Ses ve Görüntü Bilişim Sistemi) ile dinleme imkânı bile sağlanmamış, tanık ifadeleri yazılı olarak okunmuştu. Mahkeme, tanıkların ifadeleri sırasında gösterdiği tepkileri gözlemleyememiş, beyanların güvenilirliği test edilememişti.

Karar: Yargılamanın hakkaniyeti zedelendi

Tüm bu nedenlerle Anayasa Mahkemesi, tek delilin sorgulanamayan tanık beyanları olduğu bir davada, bu beyanların güvenilirliğini test edecek mekanizmaların da işletilmemesi nedeniyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verdi. AYM, bu durumun yargılamanın bütününe gölge düşürdüğünü ve hakkaniyet ilkesini zedelediğini vurguladı.

Karar, özellikle tanık beyanlarının mahkûmiyet için tek başına yeterli görüldüğü davalarda savunma hakkının kapsamını genişletmesi açısından emsal nitelik taşıyor.

Kaynak: AYM