Türkiye’de Aile Yapısı Değişiyor: Hanehalkı Küçülüyor, Tek Yaşam Tercihi Artıyor

TÜİK’in 2024 verilerine göre Türkiye’de ortalama hanehalkı büyüklüğü 3,11 kişiye geriledi. Şırnak, 4,85 kişiyle en yüksek ortalamaya sahipken, Giresun ve Çanakkale 2,53 kişiyle en düşük iller oldu. Tek kişilik hanehalklarının oranı %20’ye yükselirken, geniş aile oranı %13,3’e geriledi. 0-17 yaş grubunda en az bir çocuğu olan hane oranı %42,8 olurken, her dört haneden birinde en az bir yaşlı fert bulundu. Bu veriler, Türkiye’de aile yapısının giderek küçüldüğünü ve demografik dönüşümün hızlandığını ortaya koyuyor.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2024 yılına ilişkin “İstatistiklerle Aile” araştırmasının sonuçlarını yayımladı. Açıklanan verilere göre, Türkiye’de aile yapısında dikkat çekici dönüşümler yaşanıyor. Ortalama hanehalkı büyüklüğü 2008 yılında 4 kişi iken, 2024’te 3,11 kişiye geriledi. Bu düşüş, bireyselleşme ve değişen toplumsal normların etkisini yansıtırken, tek kişilik hanehalkı oranındaki artış da dikkat çekti.

Şırnak ve Giresun Uç Noktada: Hanehalkı Büyüklüklerinde Büyük Fark

İllere göre ortalama hanehalkı büyüklüğü incelendiğinde, 2024 yılında en kalabalık haneler 4,85 kişi ile Şırnak’ta görülürken, Giresun ve Çanakkale gibi illerde bu oran 2,53 kişiye kadar düştü. Bu fark, bölgesel kültürel yapıların ve sosyoekonomik gelişmişlik düzeylerinin aile yapısına etkisini ortaya koydu.

Tek Başına Yaşam Yaygınlaşıyor: Gümüşhane İlk Sırada

Tek kişilik hanehalklarının oranı son sekiz yılda %14,9’dan %20’ye yükselerek ciddi bir artış gösterdi. 2024 yılında bu oranın en yüksek olduğu il %31,7 ile Gümüşhane oldu. Tunceli ve Giresun da tek başına yaşamayı tercih edenlerin yoğunlaştığı iller arasında yer aldı.

Çekirdek Aile Oranı Geriliyor, Geniş Aile Azalıyor

2024’te çekirdek aile oranı %63,5’e düşerken, geniş ailelerin oranı %13,3’e indi. Bu durum, çok kuşaklı yaşamın giderek terk edildiğini gösteriyor. Geniş ailelerin en yaygın olduğu il ise %20,3 ile Hakkari oldu.

Tek Ebeveynli Aileler %10,9’a Ulaştı

Türkiye’deki hanelerin %10,9’unu tek ebeveynli aileler oluşturuyor. Bunların %8,4’ünü anne ve çocuklar, %2,6’sını ise baba ve çocuklardan oluşan aileler meydana getiriyor. Bu aile modelinin en yüksek oranda görüldüğü il Bingöl olurken, en düşük oran Ardahan’da kaydedildi.

0-17 Yaş Arası Çocuk Bulunan Haneler Azalıyor

2024 yılında hanelerin %42,8’inde 0-17 yaş arasında en az bir çocuk bulunurken, bu oranın en yüksek olduğu il %68,5 ile Şanlıurfa oldu. Tunceli ise yalnızca %28,2 ile bu listenin en sonunda yer aldı. Hanelerin %19’unda bir çocuk, %14,6’sında iki, %6’sında üç ve daha fazlası bulunuyor.

Her Dört Haneden Birinde En Az Bir Yaşlı Yaşıyor

65 yaş ve üzeri en az bir bireyin yaşadığı hane oranı %25,3 olarak belirlendi. Bu oran, Türkiye’deki yaşlanma eğilimini ve yaşlıların bakım yükünü daha görünür kılıyor. Bu hanelerin 1 milyon 750 binden fazlasında yaşlı bireyler tek başına yaşıyor.

Gençler Aile Yanında: 25-29 Yaş Arası Bekârların %72’si Hâlâ Ebeveyniyle Yaşıyor

Hiç evlenmemiş 25-29 yaş grubundaki gençlerin büyük kısmı aile evinden ayrılmamış durumda. Bu yaş grubundaki 3,3 milyon kişiden %72,6’sı ebeveynleriyle birlikte yaşıyor. Bu grubun %44,8’i erkek, %27,9’u kadınlardan oluşuyor.

Akraba Evlilikleri Hâlâ Yaygın: Her 12 Evlilikten Biri Kuzenler Arasında

2024’te yapılan resmi evliliklerin %8,1’inde eşlerin birinci dereceden kuzen olduğu görüldü. Bu oran, özellikle bazı bölgelerde akraba evliliklerinin hâlâ yüksek olduğunu gösteriyor.

İstatistiklerle Aile 2024 verileri, Türkiye’de toplumsal dönüşümün aile yapısına nasıl yansıdığını net biçimde gözler önüne seriyor. Azalan hanehalkı büyüklüğü, yalnız yaşama eğilimindeki artış ve yaşlı bireylerin giderek daha fazla yalnız kalması, hem sosyal politika hem de yerel hizmetler açısından yeni stratejileri zorunlu kılıyor.

Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)